Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Dersi Hakkında
Dersin Amacı
Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi derslerinin amacı; Türk Devriminin ruhunu ve hedeflerini kavrayarak geliştirecek yeni nesiller yetiştirmektir. Böylece, Mustafa Kemal Atatürk’ün söylediği gibi; “Devrimin amacını kavramış olanlar sürekli olarak onu koruma gücüne sahip olacaklardır”
Yüzyıllarca devam eden Türk çağdaşlaşma sürecinin bir devamı olan Türk Devriminin amacının kavranabilmesi için, bu tarihsel sürecin bilinmesi, Türk Bağımsızlık Savaşı’na giden süreç, Milli Mücadele, Atatürk Devrimleri ve Atatürkçü Düşünce Sistemi ile Türkiye Cumhuriyeti Tarihi hakkında doğru bilgiler vermek, Türk gençliğini Atatürkçü Düşünce Sistemi doğrultusunda yetiştirmek gereklidir. Atatürk İlkeleri ve İnkılapları dersi, bu görevi üstlenmiştir.
Cumhuriyet rejiminin sürekli olması, yeni kurumlar oluşturması, Atatürkçü Düşünce Sisteminin yaygınlaştırılıp geliştirilmesi ve ulusumuzun çağdaşlaşması için, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi dersleri, vazgeçilmez öneme sahiptir. Bu felsefe ile okutulan Atatürk İlkeleri ve İnkılapları dersinin hedef ve gayesi şu şekilde ifade edilebilir.
1) Milli Mücadele’nin oluşturduğu şartlar, Türk Milli Mücadelesi’nin safhaları, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Atatürk İlke ve İnkılâpları ile Atatürkçü Düşünce Sistemi hakkında doğru bilgiler vermek.
2) Atatürk İlkeleri ve İnkılâplarının doğru anlaşılmasını sağlayarak gençlerde bu inkılâp ve ilkeleri savunmak ve geliştirmek için bilinç oluşturmak.
3) Devleti, Milleti ve Ülkesiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin bölünmez bir bütün olduğunu yeni nesillere öğretmek ve bu ideal içinde Türk Gençliği’nin bütünleşmesini sağlamak.
4) Türkiye Cumhuriyeti ile Atatürk İlke ve İnkılâpları, Atatürkçü düşünceye yönelik tehditler hakkında doğru bilgiler vermek.
Dersin Tarihçesi
Üniversite gençliğine Türkiye Cumhuriyeti’nin hangi koşullarda kurulduğunu anlatmak, Atatürkçü Düşünce’yi ve onun dayandığı felsefeyi, ilkeleri ve bunun yanında çağdaş değerleri benimsetmek olan Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin tarihçesi Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar gitmektedir. Bu çerçevede ilk olarak Ankara’da açılan Adliye Hukuk Mektebi’nde, okulun kurucularından Mahmut Esat Bozkurt’un ve Cemil Bilsel’in isteği doğrultusunda, 1925’te “İhtilaller Tarihi” adlı dersin okutulmasına başlanmıştır. Bu ders kapsamında, Türk İnkılâbının özelliklerinin ortaya konması ve önceki ihtilal süreçleriyle karşılaştırılması amaçlanmıştır. Böylece sistematik olmasa da söz konusu ders yükseköğretim programına girmiştir.
1930’lu yılların başlarından itibaren verilen İnkılap Tarihi Dersleriyle Cumhuriyet rejiminin halka götürülmesi ve devrimlerin benimsetilmesi hedeflemişti. Yeni oluşturulmaya başlanan tarih tezi ve üniversite reformu kapsamında sürdürülen bu dersler, İstanbul Üniversitesinde bir İnkılap Tarihi Enstitüsü’nün ve Ankara’da Hukuk Fakültesi’ne bağlı İnkılap Kürsüsünün kurulmasıyla yeni bir ivme kazandı. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet Bayur’un 4 Mart 1934’te İstanbul Üniversitesinde, Başbakan İsmet İnönü’nün 20 Mart 1934’te Ankara’da İnkılap Tarihi Dersleri vermeleri sürece yeni bir boyut kazandırmıştır. Devrimin öncü kadrosundan olan Mahmut Esat Bozkurt ve Recep Peker de İnkılap Tarihi derslerini verdiler. Bu derslerin radyo ve gazetelerde konferanslar şeklinde yayımlanması da yaygınlaşmasını sağladı.
Daha sonraları Türk İnkılap Tarihi dersinin sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine bağlı olarak 15 Nisan 1942’de 4204 Sayılı Kanunla kurulan Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü’ne verildi. Dersin adı, “İnkılap Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi”ne dönüştürülerek fakülte ve yüksekokullarda baraj niteliğini kazandı.
27 Mayıs 1960 ihtilali ile başlayan yeni dönemde; dersin içeriğinde değişikliğe gidilerek fakültelerde iki sömestri, yüksek okullarda da bir yıl olarak okutulması kararlaştırıldı. 20 Mart 1968’de toplanan Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, danışma kurulu kararıyla, dersin adı “Türk Devrim Tarihi” olarak değiştirildi. 1 Şubat 1971 tarihinden itibaren Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Devrim Tarihi Dersinin amacını, niteliğini, özelliğini yeniden düşündü ve halka benimsetilmesi ve daha verimli çalışmalar yapılması bakımından yeni bir kanun tasarısı hazırladı.
12 Eylül 1980’den sonra dersin adı yeniden Devrim sözcüğü İnkılâp olarak değiştirilmiş, süreç içinde dersin adı “Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi” olarak düzenlenmiştir. “Türk İnkılap Tarihi”ne dönüştürülerek dersin içeriği yeniden düzenlendi ve yeni esaslar çerçevesinde bir kitap da hazırlandı. 6 Kasım 1981 tarih ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kurumu Kanunu’nun 4. ve 5. maddeleri uyarınca, Yüksek Öğretim Kurumlarında, eğitim ve öğretim süresince, “Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi” adı altında, zorunlu bir ders kabul edildi. Böylece “Atatürk inkılâpları ve ilkeleri doğrultusunda Atatürk milliyetçiliğine bağlı” nesillerin yetiştirilmesi amaçlanmıştır.